دانلود مقاله در خصوص نفقه

دانلود مقاله در خصوص بحث نفقه

مقدمه ‏
بحث نفقه زن، از دیرباز، در فقه شیعه همواره ‏زیر بخشى از مبحث کلى تر (نفقات) بوده است. ‏این بحث مى تواند با توجه به گسترش و تحول ‏نهادهاى اجتماعى و در نتیجه تحول روابط ‏اجتماعى، همواره دچار تحول باشد. ‏

این نوشته، سیر بحث را در میان فقهاى شیعه، ‏برمى نماید و مبانى و ادله آن را پیش مى ‏کشد. در بخش نخست، دلایل وجوب نفقه زن و شروط ‏آن یاد شده و در ضمن بحث از شروط وجوب نفقه، ‏به اطاعت و تمکین زن از همسر، زمینه ها و ‏حدود آن پرداخته مى شود. ‏

در بخش دوم، تحت عنوان (مقدار نفقه)، از دو ‏بحث (حیطه نفقه) (خوراک، پوشاک، لوازم منزل، ‏هزینه درمان و…) و بحث (اندازه نفقه) (مقدار ‏خوراک، تعداد پوشاک و…)، سخن گفته شده است. ‏

این مباحث، بر مبناى مطرح شده در کتب فقهى، ‏حدود و مرزهاى شرعى را به وجود مى آورد، اما ‏همچنان که خواهد آمد، این حدود و مرزها مى ‏تواند با توجه به تعهدات و مقررات عرفى، ‏توسعه یابد و تضییق گردد و وظایف زن و شوهر ‏را با توجه به فرهنگ هاى مختلف به گونه هاى ‏متنوع سامان دهد، در حالى که این امر مورد ‏امضاى شارع نیز قرار دارد. ‏

گفتنى است، نفقه زن و احکام آن باید با توجه ‏به نظام خانوادگى مسلمانان و دیدگاه اسلام ‏نسبت به انسان و در کلّى مرتبط نگریسته شود ‏تا بتواند در مقابل طرح هاى دیگر (آنچه در ‏غرب مطرح است) پاسخ گوى مشکلات باشد، نه مشکل ‏زا و دفاع ناپذیر. ‏

این بحث در فضاى تقنین و حکم مطرح است، نه ‏در فضاى اجرا و آنچه در جوامع مختلف بدان ‏عمل مى شود. راه کارهاى عملى براى اجراى ‏قانون و حکم، خود بحثى مستقل و بیرون از ‏موضوع این نوشته است. ‏

و در آخر، باید اذعان کرد: در خانواده اى که ‏محبّت، عشق، تفاهم و مشارکت وجود دارد، ‏بسیارى از بحث هاى قانونى، خشک و غیر لازم به ‏نظر مى رسد و این مباحث بیشتر در هنگام ‏اختلاف و دعاوى مطرح مى شود. ‏

‏(نفقه) اسم مصدر (انفاق) و به معناى آن چیزى ‏است که انفاق مى شود و انفاق مال، به معناى ‏بذل و صرف آن است.۱ ‏

از آن جا که زن، در ازدواج دائم مسئولیت ‏هایى را در طول زندگى مشترک خود به عهده ‏دارد که توان جسمى او را مى طلبد و فرصتى را ‏از او مى گیرد، نفقه، حق و امتیاز او قرار ‏داده شده است; مسئولیت هایى، مانند: باردارى ‏و حضانت فرزند، رسیدگى و انجام امور شخصى در ‏خانه۲، خارج نشدن از خانه بدون اجازه شوهر و ‏تمکین در برابر همسر. ‏

مرحوم علامه طباطبایى، در ذیل آیه (ولاتتمنّوا ‏ما فضّل الله…) در ضمن توضیح این مطلب که مرد و ‏زن نباید آرزوى مزایا و امتیازاتى را بکشند ‏که خداوند براى هریک از آنان قرار داده، ‏برخوردارى از حقّ نفقه را یکى از موارد ‏امتیاز زنان نسبت به مردان مى شمارد.۳ ‏

زن مى تواند تا آن جا که با استیفاى حقوق ‏مرد و خانواده مزاحمت نداشته باشد، خود به ‏کار درآمدزا بپردازد،۴ لیکن چنین چیزى بر او ‏فرض نشده; گویى که حق نفقه نوعى تسهیل براى ‏زنان است که عدم وضع آن باعث به سختى و ‏دشوارى افتادن آنان مى شود. ‏

دلایل: در منابع تشریع اسلامى، نوشتار بسیارى ‏درباره وجوب نفقه زن وجود دارد. در قرآن ‏کریم، آیات متعددى در این زمینه نازل شده; ‏از جمله این آیات است: ‏

‏(والوالدان یُرضعن اولادهنَّ حولین کاملَین لِمَن ‏ارادَ أن یُتمَّ الرَّضاعه وعلى المولود له رزقهنَّ ‏وکسوتُهُنَّ بالمعروف);۵ ‏

و مادران، دو سال کامل فرزندان خود را شیر ‏دهند; آن کسى که مى خواهد فرزند را شیر تمام ‏دهد. و به عهده صاحب فرزند [پدر] است که ‏خوراک و پوشاک مادر را به حدّ متعارف و ‏پسندیده بدهد. ‏

‏(لِینفق ذو سعه مِن سعته و مَن قُدر علیه رزقه ‏فلینفق مما آتیه الله لایُکلّفُ اللهُ نفساً إلاّ ما ‏اتیها، سیجعل الله بعد عسر یسراً);۶ ‏

باید مرد دارا به اندازه وسعت و توانایى ‏خود، نفقه زن شیرده را بدهد و آن که رزق و ‏روزى او تنگ است از آنچه خدا به او داده ‏انفاق کند که خدا هیچ کس را جز به مقدار ‏آنچه توانایى داده، تکلیف نمى کند. و خدا به ‏زودى بعد از هر سختى آسانى قرار مى دهد. ‏