این مقاله به بررسی اصول کوهپیمایی، خطرات آن مانند سقوط صخره ها و بهمن، و نکات ایمنی در شیب های یخی و شکاف ها می پردازد.
کوهپیمایی
کوهپیمایی به عنوان ورزشی یا سرگرمی، به مهارت های پیاده روی، راه پیمایی و صعود از کوه اشاره دارد. این ورزش در برخی مواقع تحت عنوان آلپینیسم (Alpinism) نیز شناخته می شود، به ویژه در اروپا. می توان گفت که کوهپیمایی شامل دو جنبه اصلی است: مهارت در صخره نوردی و مهارت در برف نوردی. بسته به شرایط آب وهوایی مسیر، از صخره یا برف یخ زده برای صعود استفاده می شود. در هر دو حالت، توانمندی های فنی و انعطاف پذیری از اهمیت بالایی برخوردارند، در حالی که تجربه نیز به عنوان یک عنصر اساسی در این ورزش نقش دارد.
خطرات
مهارت در صعود به منظور جلوگیری از دو نوع اصلی خطرات طراحی شده است. اولین خطر، سقوط اشیاء از بالا بر روی کوهنوردان است و دومین خطر، افتادن خود صعودکننده به دلیل شرایط نامناسب مسیر. اشیاء که ممکن است سقوط کنند، شامل صخره ها یا برف می باشند. همچنین، کوهنورد ممکن است در هنگام صعود بر روی صخره ها، یخ، برف یا درون شکاف های یخ و برف سقوط کند. خطرات ناشی از شرایط جوی نیز از دیگر تهدیدات موجود در این ورزش به شمار می آید. به این ترتیب، هشت خطر اصلی در کوهنوردی وجود دارد: سقوط صخره ها، سقوط یخ و بهمن برفی، افتادن از صخره های دشوار، سقوط از شیب های یخی، افتادن از شیب های برفی، سقوط درون شکاف ها و خطرات ناشی از شرایط جوی. انتخاب مسیر بدون مواجهه با این خطرات به مهارت و تجربه صعودکننده در کوهنوردی بستگی دارد.
ریزش صخره ها
هر کوه صخره ای به مرور زمان بر اثر فرسایش و خوردگی تکه تکه می شود. این پدیده به ویژه در بالای خط برف سرعت بیشتری پیدا می کند، جایی که چهره صخره به طور مداوم تغییر می کند و سنگ ها معمولاً به این سو و آن سو می افتند. افتادن صخره ها باعث ایجاد شیارهایی در سطح کوه می شود که باید در هنگام صعود به دقت مد نظر قرار گیرند. اطراف این شیارها معمولاً زمانی که سنگ ها در حال افتادن هستند، ایمن باقی می ماند.
صخره ها برخی روزها بیشتر از روزهای دیگر سقوط می کنند که این موضوع بستگی به شرایط جوی روزهای گذشته دارد. یخ تشکیل شده در شب می تواند باعث حرکت موقتی صخره ها شود، اما گاهی اوقات نور مستقیم آفتاب در طول روز به راحتی این صخره ها را از هم جدا می کند. شناخت دقیق از محیط می تواند به طور چشمگیری به پیش بینی سقوط صخره ها در چنین مسیرهایی کمک کند. جهت سرازیری و ویژگی های صخره ها معمولاً بر اساس ارزیابی خطرناک بودن یا نبودن مسیر محاسبه می شود.
این ویژگی نیز باید در هنگام بررسی صخره ها مدنظر قرار گیرد. جایی که سنگ ها پس از سقوط پشت سر هم به روی یکدیگر آوار می شوند و در زیر آنها تجمع پیدا می کند. همچنین، در شیب های برفی و هنگام سقوط صخره ها، شیارهایی قابل مشاهده در طول مسیر ایجاد می شود که باید به دقت بررسی شوند. در برنامه ریزی یک صعود توسط کوهنوردان تازه کار، توجه به این نکات ضروری است.
زمانی که سقوط سنگ ها با مقدار زیادی برف آبکی مخلوط شود، بهمن شکل می گیرد (این پدیده در هیمالیا رایج است). پیش بینی محل مناسب برای کمپ در مسیرهای احتمالی سقوط، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و می تواند تاثیر زیادی در ایمنی کوهنوردان داشته باشد.
بهمن
بهمن بزرگ ترین خطر قابل پیش بینی در فصل زمستان است. بسیاری از مردم بر این باورند که قادر به شناسایی خطرات و حفظ جان خود هستند، اما واقعیت کمی متفاوت است. هر ساله در آلپ، تنها در بهمن های کوچک، حدود 120 تا 150 نفر جان خود را از دست می دهند.
اکثریت اسکی بازان باتجربه در گروه سنی 20 تا 35 سال قرار دارند که شامل اسکی بازان و راهنماها می شود. در این مناطق معمولاً تقاطع های برفی خطرات زیادی به همراه دارد. عقب نشینی از این مناطق وقت و انرژی زیادی می طلبد. مهم ترین نکته در این شرایط، راهنمایی است که در آن به ندرت بهمن ها باعث می شود که تصمیم گیری درست به وضوح قابل اثبات باشد. تصمیم به بازگشت زمانی بسیار دشوار می شود که دیگر کوهنوردان به شیب رسیده باشند، اما این نکته که هر فردی می تواند به اعتماد تصمیم گیری برسد، اهمیت زیادی دارد.
دو نوع بهمن وجود دارد:
1- بهمن لزج: این نوع بهمن زمانی رخ می دهد که لایه ای از برف شکسته و به سمت پایین سر می خورد. این نوع بهمن، بزرگ ترین و خطرناک ترین نوع محسوب می شود.
2- بهمن لزج سخت: در این نوع بهمن، برف فشرده شده و سخت به همراه چسبندگی زیاد تشکیل می شود. این چسبندگی به راحتی قابل شکستن نیست و اطراف تپه ها را گرفته است. در نتیجه، قطعات بزرگی از کوه به سمت پایین سقوط می کنند.
3- چسبندگی نرم: این نوع بهمن با لایه ای از برف چسبنده شکل می گیرد که تمایل به شکستن راحت تری دارد.
اسلایدهای خطرناک نیز ممکن است در همان مسیرهایی که توسط اسکی بازها انتخاب شده اند، رخ دهند. حفره های وسیع، چند درخت یا صخره های بزرگ با زاویه 30 تا 40 درجه، می توانند مقدار زیادی برف تازه را به همراه داشته باشند که بلافاصله پس از یک طوفان بزرگ روی شیب های “خوابیده زیر طوفان” سقوط می کند. حرارت و اشعه های خورشیدی می توانند اسلایدها را فعال کنند و این معمولاً می تواند نقطه رهایی یا نوع لزج خیس از بهمن باشد. وزن اضافی بهمن های خیس می تواند به تولید بهمن های لزج منجر شود. 90 درصد از قربانیان گزارش شده بهمن ها، قربانیانی هستند که خودشان یا یکی از اعضای گروهشان باعث بهمن شده اند.
در هنگام سفر به مناطق آلپی، گروه ها معمولاً وسایلی برای جلوگیری از مرگ و میر با خود حمل می کنند، از جمله:
1- برج های دیده بانی در بهمن؛
2- کاوش گرها؛
3- بیلچه ها (استفاده از بیلچه برای پیدا کردن قربانیان به جای دست، 5 برابر سریع تر انجام می شود).